Tafsiri ya Surat Qad Sami'a Allah (Mwenyezi Mungu amekwisha sikia).

Ilishuka Madina

1. Hakika Mwenyezi Mungu amekwisha sikia usemi wa mwanamke anayejadiliana nawe juu ya mumewe, na anamshitakia Mwenyezi Mungu. Na Mwenyezi Mungu anayasikia majibizano yenu. Hakika Mwenyezi Mungu ni Mwenye kusikia mno, Mwenye kuona zaidi. 2. Wale miongoni mwenu wanaowasawazisha wake zao na mama zao, hao si mama zao. Hawakuwa mama zao ila wale waliowazaa. Na hakika hao wanasema neno ovu mno, na la uwongo. Na Mwenyezi Mungu ni Mwenye kughufiria mno, Mwenye kusamehe zaidi. 3. Na wale wanaojitenga na wake zao, kisha wakarudia katika yale waliyoyasema, basi wamkomboe mtumwa kabla hawajagusana. Mnapewa maonyo kwa hayo. Na Mwenyezi Mungu anayajua yote mnayoyatenda. 4. Na asiyepata mtumwa kumkomboa, basi na afunge saumu miezi miwili mfululizo kabla hawajagusana. Na asiyeweza hayo, basi awalishe masikini sitini. Hayo ni hivyo ili mumuamini Mwenyezi Mungu na Mtume wake. Na hiyo ndiyo mipaka ya Mwenyezi Mungu. Na makafiri watapata adhabu chungu.

# {1} Aya hizi tukufu ziliteremshwa kwa sababu ya mwanamume mmoja kutoka kwa answari ambaye mke wake alimlalamikia Mwenyezi Mungu na akamjadili mbele ya Mtume wa Mwenyezi Mungu, rehema na amani za Mwenyezi Mungu ziwe juu yake, baada ya mume wake kujiharamishia mke huyu baada ya kuishi pamoja naye kwa muda mrefu na kupata watoto. Mume huyo alikuwa ni mzee sana, kwa hivyo mke wake akamlalamikia Mtume wa Mwenyezi Mungu, rehema na amani za Mwenyezi Mungu ziwe juu yake, kuhusu hali yake na hali ya mume wake, na akalirudia hilo sana. Kwa hivyo, Mwenyezi Mungu Mtukufu akasema, "Hakika Mwenyezi Mungu amekwisha sikia usemi wa mwanamke anayejadiliana nawe juu ya mumewe, na anamshitakia Mwenyezi Mungu. Na Mwenyezi Mungu anayasikia majibizano yenu. Hakika Mwenyezi Mungu ni Mwenye kusikia mno." Anasikia zaidi sauti zote katika nyakati zote, hata pamoja na kutofautiana kwa mahitaji. "Mwenye kuona zaidi." Anamuana sisimizi mweusi, juu ya jiwe jeusi, katika usiku wa giza totoro. Huku ni kupeana habari kuhusu ukamilifu wa kusikia kwake na kuona kwake, na kudhibiti kwake sawasawa mambo ya madogo mno (ya siri mno) na makubwa pia, na ndani ya hayo kuna ishara kwamba Mwenyezi Mungu [Mtukufu] atamwondolea malalamiko yake na kutoa balaa yake. Ndiyo maana akataja hukumu yake na hukumu ya wanawake wengineo kwa ujumla, akasema:

# {2} "Wale miongoni mwenu wanaowasawazisha wake zao na mama zao, hao si mama zao. Hawakuwa mama zao ila wale waliowazaa." Na hili ni mwanamume kumwambia mkewe: 'Wewe mgongo wako ni kama mgongo wa mama yangu,' au wanawake wengineo ambao haruhusiwi kuwaoa, au aseme, 'Wewe ni haramu kwangu.' Lakini wao walikuwa wamezoea kutumia neno 'mgongo.' Basi akasema: "Wale miongoni mwenu wanaowasawazisha wake zao na mama zao, hao si mama zao." Yaani, vipi wanazungumza maneno haya ambayo wanajua kwamba hayana uhakika, kwa kuwafananisha wake zao na mama zao waliowazaa? Ndiyo maana Mwenyezi Mungu akachukulia hilo kuwa jambo kubwa mno, na akalifanya kuwa baya sana. Akasema: "Na hakika hao wanasema neno ovu mno, na la uwongo. Na Mwenyezi Mungu ni Mwenye kughufiria mno, Mwenye kusamehe zaidi" kwa mwenye kufanya baadhi ya makosa kisha akayarekebisha kwa toba ya kweli.

# {3} “Na wale wanaojitenga na wake zao, kisha wakarudia katika yale waliyoyasema.” Wanachuoni walihitalifiana juu ya maana ya ‘kisha wakarudia’. Basi kuna wale waliosema kuwa ni kuweka azimio ya kumuingilia mke ambaye mtu mwenyewe alikuwa amemfananisha na mama yake, na kwamba kwa kuwa tu na azimio hilo analazimika kutoa kafara iliyotajwa hapo juu, na hili linadhihirishwa na ukweli kwamba Mwenyezi Mungu Mtukufu alisema kwamba kafara iwe kabla ya kujamiiana, na hilo linakuwa kwa kuweka azimio tu. Na ikasemwa kwamba maana yake ni kujamiiana, na hili linaashiriwa na ukweli kwamba Mwenyezi Mungu alisema: “Kisha wakarudia katika yale waliyoyasema” Na yale waliyoyasema ni ngono tu. Hata hivyo, kulingana na kauli zote mbili, pindi kurudi kunapopatikana tu, inakuwa kafara ya kujiharamishia huku ni “kumkomboa mtumwa” Muumini, kama ilivyowekewa sharti hili la imani katika Aya inayohusiana na kuua. Na anaweza kuwa mwanamume au mwanamke, lakini kwa sharti kwamba awe salama kutokana na kasoro zinazoweza kuathiri vibaya utendaji kazi wake, “kabla hawajagusana. Kwa hayo;” yaani, hukumu tuliyokutajieni “Mnapewa maonyo” kwa maana akikumbuka kwamba itamlazimu amwachilie huru mtumwa, bila shaka atajizuia kufanya hilo. “Na Mwenyezi Mungu anayajua yote mnayoyatenda.” Kisha atamlipa kila mtendaji kwa matendo yake.

# {4} “Na asiyepata mtumwa kumkomboa” au hakuweza kupata mali ya kumtolea utumwani, “basi” itamlazimu “afunge saumu miezi miwili mfululizo kabla hawajagusana. Na asiyeweza hayo” kufunga saumu, “basi awalishe masikini sitini.” Ima awalishe kutoka kwa chakula raisi cha nchini kwake kitakachowatosha; kama wanavyosema wafasiri wengi, na ima amlishe kila masikini viganja viwili vya ngano au chakula kinginecho kinachotosheleza katika Zakatul-fitr; kama ilivyo katika kauli ya baadhi ya madhehebu. “Hayo” ya hukumu tuliyokubainishieni ni “ili mumuamini Mwenyezi Mungu na Mtume wake.” Na hilo ni kwa kushikamana na hukumu hii na hukumu nyinginezo na kuzifanyia kazi. Kwani kushikamana na hukumu za Mwenyezi Mungu na kuzifanyia kazi ni katika imani. Bali ndilo hasa linalokusudiwa, na kwa hilo mja anazidisha imani yake na kuikuza na kuikamilisha. “Na hiyo ndiyo mipaka ya Mwenyezi Mungu” ambayo inamzuia mtu kuanguka ndani ya makatazo yake, basi ni lazima isiivuke wala isipunguze chochote kwayo. “Na makafiri watapata adhabu chungu.”

Kuna hukumu kadhaa katika aya hizi: Miongoni mwake ni upole wa Mwenyezi Mungu kwa waja wake na utunzaji wake kwao. Ambapo alitaja malalamiko ya mwanamke huyu aliyeteseka, akayaondoa, na akamwondolea balaa. Bali aliiondoa balaa hii kwa hukumu yake ya ujumla kwa kila mtu ambaye atakuwa katika suala kama hili. Na miongoni mwake ni kwamba kumfananisha mke na mama ya mtu ni jambo linalohusiana na mke peke yake, kwa sababu Mwenyezi Mungu alisema: "wake zao." Na ikiwa hilo lingeharamisha kijakazi wake pia, basi hilo halingakuwa dhihar (yaani, kumfananisha mke na mama ya mtu katika uharamu), bali litakuwa ni katika aina moja na kuharamisha vitu vizuri kama vile vyakula na vinywaji, ambalo mtu anapaswa kutoa kafara ya kuapa tu. Na miongoni mwake haiwi sahihi kumfanyia mwanamke dhihar (kumsawazisha na mama ya mtu) kabla ya kumuoa. Kwa sababu bado hajaingia katika wake zake wakati huo, kama vile kumtaliki hakuwi sahihi, sawa alikwisha amua hilo au alilifungamanisha na kitu fulani. Na miongoni mwake ni kwamba dhihar (mtu kumsawazisha mkewe na mama yake) ni haramu. Kwa sababu Mwenyezi Mungu aliliita hilo, "neno ovu mno, na la uongo." Na miongoni mwake ni kwamba Mwenyezi Mungu alitanabahisha juu ya hukumu na hekima yake. Kwa sababu Mwenyezi Mungu alisema: “Hao si mama zao." Na miongoni mwake ni kwamba inachukiza kwa mwanaume kumwita mkewe kwa jina la maharimu wake. Kama vile kusema: 'Ewe mama yangu, ewe dada yangu" na mfano wa hayo. Kwa sababu hayo yanafanana na kile kilichoharamishwa. Na miongoni mwake ni kwamba kafara inalazimu anaporudia mwanamume huyo yale aliyojiharamishia, kulingana na kauli mbili tofauti zilizoko, na wala haiwi lazima kwa kujiharamishia huko tu. Na miongoni mwake ni kwamba inatosha katika kafara kutoa huru mtumwa mdogo, au mzee, au mwanamume, au mwanamke. Kwa sababu aya hii haikuwekea hilo kitu mahususi. Na miongoni mwake ni kwamba ni lazima ilipwe kafara hivyo ikiwa ni kumtoa mtumwa utumwani, au kufunga saumu kabla ya kujamiiana. Kama Mwenyezi Mungu alivyoamrisha iwe hivyo. Hii ni tofauti na kafara ya kulisha, ambayo inaruhusika kujamiiana hata kama haijaisha. Na miongoni mwake ni kwamba labda hekima iliyo nyuma ya ufaradhi wa kutoa kafara hii kabla ya kujamiiana ni kwamba hilo linapelekea zaidi kuitoa. Kwa sababu, ikiwa atatamani sana ngono na anajua kuwa hataruhusiwa hilo ila baada ya kutoa kafara, ataharakisha kuitoa. Na miongoni mwake ni kwamba ni lazima kuwalisha watu masikini sitini. Na kama atakusanya chakula cha masikini sitini na akampa mmoja wao au zaidi wanaopungua sitini, hilo halitakubaliwa. Kwa sababu Mwenyezi Mungu alisema: "Basi awalishe masikini sitini."

5. Hakika wanaopinzana na Mwenyezi Mungu na Mtume wake, watadhalilishwa kama walivyodhalilishwa wale waliokuwa kabla yao. Na tulikwisha teremsha Ishara zilizo wazi. Na makafiri watapata adhabu ya kufedhehesha.

# {5} Kumpinga Mwenyezi Mungu na Mtume wake na kuwaasi, hasa kwa mambo ya kutisha kama vile kumpinga Mwenyezi Mungu na Mtume wake kwa ukafiri na kuwafanyia uadui vipenzi wa Mwenyezi Mungu. Na kauli yake: "watadhalilishwa kama walivyodhalilishwa wale waliokuwa kabla yao" ili yawe malipo mwafaka, wala hawatakuwa na hoja yoyote dhidi ya Mwenyezi Mungu. Kwa sababu, Mwenyezi Mungu alikwisha simamisha hoja yake ya kukata juu ya viumbe, na aliteremsha ishara zilizo wazi na hoja zinazobainisha uhakika wa mambo, na kuweka wazi makusudio. Kwa hivyo, mwenye kuzifuata na akazifanyia kazi, basi huyo ni miongoni mwa walioongoka, waliofaulu. "Na makafiri" wanaoyakufuru hayo, "watapata adhabu ya kufedhehesha." Kama vile walivyokuwa wakizidhalilisha ishara za Mwenyezi Mungu, Mwenyezi Mungu atawadunisha na kuwadhalilisha.

6. Siku atakapowafufua Mwenyezi Mungu, na awaambie yale waliyoyatenda. Mwenyezi Mungu ameyadhibiti, na wao wameyasahau! Na Mwenyezi Mungu ni Mwenye kushuhudia kila kitu. 7. Kwani huoni kwamba Mwenyezi Mungu anajua vilivyomo katika mbingu na vilivyomo katika ardhi? Hauwi mnong'ono wa watu watatu ila Yeye huwa ni wanne wao, wala wa watano ila Yeye huwa ni wa sita wao. Wala wa wachache kuliko hao, wala walio wengi zaidi, ila Yeye yu pamoja nao popote pale walipo. Kisha Siku ya Kiyama atawaambia waliyoyatenda. Hakika Mwenyezi Mungu anajua zaidi kila kitu.

# {6} Anasema Mwenyezi Mungu: "Siku atakapowafufua Mwenyezi Mungu" viumbe vyote, na watasimama kutoka kwenye makaburi yao haraka, kisha atawalipa kwa vitendo vyao, na anawafahamisha mema na mabaya waliyoyafanya. Kwa sababu aliyajua hayo na akayaandika katika Ubao uliohifadhiwa, na akawaamrisha Malaika walinzi wayaandike. Pamoja na haya, wale walioyafanya, waliyasahau waliyoyafanya, lakini Mwenyezi Mungu aliyadhibiti, "Na Mwenyezi Mungu ni Mwenye kushuhudia kila kitu" cha dhahiri, cha siri na kilichofichikana mno.

# {7} Ndiyo maana akaeleza upana wa elimu yake na kujua kwake vyema vilivyomo mbinguni na ardhini, vidogo mno na vikubwa, na kwamba "Hauwi mnong'ono wa watu watatu ila Yeye huwa ni wane wao, wala wa watano ila Yeye huwa ni wa sita wao. Wala wa wachache kuliko hao, wala walio wengi zaidi, ila Yeye yu pamoja nao popote pale walipo." Kinachokusudiwa na kuwa kwake pamoja nao huku ni kuwa kwake pamoja nao kwa elimu yake na kujua vyema waliyonong'ona na kuyaficha kabisa kati yao, na ndiyo maana akasema: "Hakika Mwenyezi Mungu anajua zaidi kila kitu."

Kisha Mwenyezi Mungu Mtukufu akasema:

8. Kwani huwaoni wale waliokatazwa kunong'onezana, kisha wakayarudia yale yale waliyokatazwa, na wakanong'ona juu ya mambo ya dhambi, na ya uadui, na ya kumuasi Mtume? Na wakikujia, hukuamkua sivyo anavyokuamkua Mwenyezi Mungu. Na husema katika nafsi zao: 'Mbona Mwenyezi hatuadhibu kwa haya tuyasemayo?' Basi Jahannamu itawatosha; wataingia humo! Na hayo ndiyo marejeo maovu yaliyoje! 9. Enyi mlioamini! Mnaponong'ona, msinong'one kwa sababu ya mambo ya madhambi, na uadui, na kumuasi Mtume. Bali nong'onezane kwa kutenda mema na kuacha maovu. Na mcheni Mwenyezi Mungu ambaye kwake mtakusanywa nyote.

# {8 - 9} Kunong’onezana kunaweza kuwa kwa heri au kwa uovu. Basi Mwenyezi Mungu akawaamrisha Waumini kunong’onezana kwa wema. Nao ni jina linalojumuisha kila heri, utiifu, na kutekeleza haki za Mwenyezi Mungu na haki za waja wake, na ucha Mungu. Nao hapa ni jina linalijumuisha kuacha vitendo na dhambi yote yaliyoharamishwa. Kwa hivyo, Muumini anatekeleza amri hii ya kimungu. Hutamkuta akinong’ona wala akizungumza ila kwa yale yanayomuweka karibu na Mwenyezi Mungu na yanamweka mbali na ghadhabu yake. Naye mwovu, anazembea katika kutekeleza amri ya Mwenyezi Mungu na ananong’ona kwa dhambi, uadui na kumuasi Mtume. Kama wanafiki ambao hii ndiyo ada yao na hali yao wanapoamiliana na Mtume - rehema na amani za Mwenyezi Mungu ziwe juu yake: “Na wakikujia, hukuamkua sivyo anavyokuamkua Mwenyezi Mungu.” Yaani wanafanya adabu mbaya katika kukuamkua. “Na husema katika nafsi zao” wakisema: 'Mbona Mwenyezi hatuadhibu kwa haya tuyasemayo?' Maana yake ni kuwa wanaona kwamba hilo ni dogo, na wanalitumia kutoharakishiwa adhabu kuwa ni ushahidi kwamba wanayoyasema si haramu. Mwenyezi Mungu Mtukufu akasema kwamba Yeye hupeana muda na wala hapuuzi: “Basi Jahannamu itawatosha; wataingia humo! Na hayo ndiyo marejeo maovu yaliyoje!” Yaani, Jahannamu itawatosha, ambayo imewakusanyia adhabu na dhiki zote. Itawazingira na kuwatesa kwayo. Basi hayo ndiyo marejeo maovu yaliyoje! Na hawa waliotajwa ima ni watu kutoka kwa wanafiki wenye kuonesha imani na wanamwongelesha Mtume – rehema na amani za Mwenyezi Mungu ziwe juu yake – kwa maneno haya ambayo kwayo wanawafanya watu waamini kuwa wana nia njema, lakini ni waongo katika hilo. Au ni watu miongoni mwa Watu wa Kitabu ambao wanapomsalimu Mtume wa Mwenyezi Mungu – rehema na amani za Mwenyezi Mungu ziwe juu yake - wanasema: ‘Saam alaikum, ewe Muhammad (yaani, tunakuombea kifo).

10. Kwa hakika minong'ono hiyo inatokana na Shetani ili awahuzunishe wale walioamini, na wala haitawadhuru chochote ila kwa idhini ya Mwenyezi Mungu. Na juu ya Mwenyezi Mungu tu ndio wategemee Waumini.

# {10} Mwenyezi Mungu Mtukufu anasema: “Kwa hakika minong'ono;” yaani, minong'ono ya maadui wa Waumini wakiwapangia njama Waumini na kuwahadaa, na kuwatakia uovu ni kutokana na Shetani ambaye njama zake ni dhaifu, [na hata njama hizo hazifai chochote] “ili awahuzunishe wale walioamini.” Hili ndilo lengo na makusudio ya njama hizi. “na wala haitawadhuru chochote ila kwa idhini ya Mwenyezi Mungu.” Kwani hakika Mwenyezi Mungu aliwaahidi Waumini kuwatosheleza na kuwashinda dhidi ya maadui. Na Mwenyezi Mungu, alisema: “Na vitimbi viovu havimsibu ila mwenyewe aliyevifanya.” Kwa hivyo, maadui za Mwenyezi, na Mtume wake, na Waumini, hata wawe wakinong’ona na kupanga njama namna gani, basi hakika madhara ya hayo yanawarudia wao wenyewe, na wala Waumini hawawezi kudhuriwa isipokuwa tu kwa jambo aliloliandikia Mwenyezi Mungu na kulipitisha. “Na juu ya Mwenyezi Mungu tu ndio wategemee Waumini.” Yaani, wamtegemee na waamini ahadi yake. Kwa maana mwenye kumtegemea Mwenyezi Mungu, anamtosheleza yeye na kumtosheleza katika mambo ya dini yake na dunia yake.

11. Enyi mlioamini! Mkiambiwa: Fanyeni nafasi katika mabaraza, basi fanyeni nafasi. Na Mwenyezi Mungu atakufanyieni nyinyi nafasi. Na mkiambiwa: Ondokeni, basi ondokeni. Mwenyezi Mungu atawainua wale walioamini miongoni mwenu, na wale waliopewa elimu daraja za juu. Na Mwenyezi Mungu anazo habari za mnayoyatenda.

# {11} Hii ni adabu nzuri ambayo Mwenyezi Mungu anawafunza waja wake wanapokuwa wamekusanyika katika mkusanyiko yao, wakati baadhi yao watahitaji kusongewa. Basi ni katika adabu nzuri kwamba afanyiwe nafasi, na hilo halimdhuru mwenye kusonga akatengeneza nafasi kwa chochote, akawa huyo ndugu yake amefikia lengo lake bila ya yeye kufikiwa na madhara yoyote, na malipo ni ya aina sawa na matendo. Kwa sababu, mwenye kusonga akatengeneza nafasi, Mwenyezi Mungu anamfanyia nafasi. Na mwenye kumpanulia ndugu yake, Mwenyezi Mungu anampanulia. “Na mkiambiwa: Ondokeni” Yaani, simameni na jitengeni na mikusanyiko yenu kwa sababu ya haja fulani inayojitokeza, “basi ondokeni.” Yaani, harakisheni kunyanyuka ili kufikia masilahi hayo. Kwani, kufanya mambo hayo ni katika elimu na imani, na Mwenyezi Mungu Mtukufu huwanyanyua watu wa elimu na imani kwa daraja mbalimbali kulingana elimu ambayo [Mwenyezi Mungu] aliwapa. “Na Mwenyezi Mungu anazo habari za mnayoyatenda.” Kisha atamlipa kila mtendaji kwa matendo yake. Yakiwa ni mazuri, basi kwa uzuri. Na ikiwa ni mabaya, basi kwa ubaya. Katika Aya hii, kuna fadhila ya elimu, na pambo lake na matunda yake ni kuwa na adabu zake na kutenda kulingana na matakwa yake.

12. Enyi mlioamini! Mnaposema siri na Mtume, basi tangulizeni sadaka kabla ya kusemezana kwenu. Hiyo ni heri kwenu na usafi zaidi. Na ikiwa hamkupata cha kutoa, basi Mwenyezi Mungu ni Mwenye kusamehe mno, Mwenye kurehemu zaidi. 13. Mnachelea kutanguliza hiyo sadaka kabla ya kusemezana kwenu kwa siri? Ikiwa hamkufanya hayo, na Mwenyezi Mungu akapokea toba yenu, basi shikeni Sala, na toeni Zaka, na mtiini Mwenyezi Mungu na Mtume wake. Na Mwenyezi Mungu anazo habari za mnayoyatenda.

# {12} Mwenyezi Mungu Mtukufu anawaamrisha Waumini kutoa sadaka mbele ya mazungumzo yao ya siri na Mtume Wake Muhammad – rehema na amani za Mwenyezi Mungu ziwe juu yake – ili kuwaonyesha adabu nzuri, kuwaelimisha na kumheshimu Mtume - rehema na amani ziwe juu yake. Kwa sababu heshima hii ni bora kwa Waumini na safi zaidi. Kwani kwa kufanya hivyo, wema wenu na malipo yenu yanazidi kuwa mengi, na mtapata utakaso kutokana na uchafu, ambao ni pamoja na kuacha kumheshimu Mtume - rehema na amani za Mwenyezi Mungu zimshukie, – na pia kuacha kuwa na adabu nzuri mbele yake kwa kuzungumza mazungumzo ya mengi ambayo hayana matunda. Iwapo ataamrisha kutoa sadaka kabla ya mtu kumnong’onezea, hilo linakuwa ni mizani inayoonyesha mwenye bidii ya kufatuta elimu na heri, naye hatajali uzito wa kutoa sadaka hiyo, mbali na yule asiyekuwa na bidii wala hamu ya kufanya heri, yule ambaye lengo lake ni kuzungumza mengi tu. Basi huyu atazuilika kwa hilo asifanye kilicho kigumu kwa Mtume. Hilo ni kwa yule ambaye anaweza kupata sadaka. Ama yule asiyeweza kupata sadaka, basi Mwenyezi Mungu hakufanya jambo hili kuwa gumu. Bali alimsamehe na kumruhusu kumnong’onezea bila ya kutoa sadaka ambayo hawawezi kutoa.

# {13} Basi [Mwenyezi Mungu, Mwenye baraka nyingi] Mtukufu alipoona huruma kubwa ya Waumini na ugumu wa kuwatolea sadaka wakati wa kumnong’onezea Mtume, akawafanyia jambo hilo kuwa jepesi, na wala hakuwachukulia makosa ya kuacha kutoa sadaka kabla ya kumnong’onezea, kukabakia kumheshimu Mtume na kumpa taadhima kama ilivyo bila ya kufutwa. Kwa sababu [hukumu] hii katika hukumu zilizowekwa si kwa ajili yake yenyewe. Bali kilichokusudiwa ni kuwa na adabu nzuri mbele ya Mtume na kumheshimu, na Mwenyezi Mungu Mtukufu akawaamrisha kutekeleza maamrisho makubwa yaliyokusudiwa yenyewe. Akasema: “Ikiwa hamkufanya hayo.” Yaani, ikiwa si rahisi kwenu kutoa sadaka, lakini hili halitoshi. Kwani si sharti la jambo kuwa lazima kwamba liwe jepesi kwa mja, na ndiyo maana akaliwekea mipaka kwa kusema: “Na Mwenyezi Mungu akapokea toba yenu.” Yaani, akakusameheni hilo, basi shikeni Sala” kwa kutekeleza nguzo zake, masharti yake, na mipaka yake na mambo yote yanayofungamana nayo. “Na toeni Zaka” ya lazima kutoka katika mali zenu na muwape wale wanaostahiki kupewa. Ibada hizi mbili ndizo mama ya ibada za kimwili na za kimali. Kwa hivyo, mwenye kuzitekeleza ipasavyo kisheria, basi atakuwa ametekeelza haki za Mwenyezi Mungu na haki za waja wake, na ndiyo maana akasema baada yake: “Na mtiini Mwenyezi Mungu na Mtume wake.” Na hii ndiyo amri inayojumuisha zaidi, kwa hivyo inaingia humo kumtii Mwenyezi Mungu na kumtii Mtume wake kwa kutekeleza maamrisho yao, kujiepusha na makatazo yao, kusadiki waliyotuambia, kusimamia kwenye mipaka ya Sheria, na kinachozingatiwa zaidi katika hayo ni kumkusudia Mwenyezi Mungu tu na kufanya mambo kwa uzuri zaidi. Ndiyo maana akasema: “Na Mwenyezi Mungu anazo habari za mnayoyatenda.” Basi Mwenyezi Mungu Mtukufu anayajua matendo yenu, na kwa namna gani yalifanyika, kisha atawalipa kulingana na anavyojua yale yaliyomo vifuani mwao.

14. Huwaoni wale waliofanya urafiki mwendani na watu ambao Mwenyezi Mungu amewakasirikia? Hao si katika nyinyi, wala si katika wao. Na huapa kwa uwongo hali ya kuwa wanajua. 15. Mwenyezi Mungu amewaandalia adhabu kali. Kwa hakika waliyokuwa wakiyatenda ni maovu kabisa. 16. Wamefanya viapo vyao ni ngao, na wakaipinga Njia ya Mwenyezi Mungu. Basi hao watapata adhabu ya kufedhehesha. 17. Hayatawafaa kitu mali yao wala watoto wao mbele ya Mwenyezi Mungu. Hao ndio watu wa Motoni. Humo watadumu milele. 18. Siku atakayowafufua Mwenyezi Mungu wote, wamuapie kama wanavyokuapieni nyinyi. Na watadhani kuwa wamepata kitu! Kwa hakika hao ndio waongo. 19. Shetani amewatawala na akawasahaulisha kumkumbuka Mwenyezi Mungu. Hao ndio kundi la Shetani. Sikilizeni, hakika kundi la Shetani ndilo lenye kuhasirika.

# {14 - 15} Mwenyezi Mungu Mtukufu anajulisha kuhusu ubaya wa hali ya wanafiki, ambao ni washirika wanafanya urafiki wendani na makafiri miongoni mwa Mayahudi, Wakristo, na wengineo ambao Mwenyezi Mungu amewakasirikia na wakapokea fungu kamili katika laana ya Mwenyezi Mungu, na ya kwamba wao si miongoni mwa Waumini wala miongoni mwa makafiri. “Wanayumba yumba baina ya huku na huko. Huku hawako, na huko hawako.” Wao si Waumini kwa dhahiri wala kwa ndani, kwa sababu kwa ndani yao wako pamoja na makafiri, na wala hawako pamoja na makafiri kwa dhahiri na kwa ndani. Kwa sababu kwa dhahiri yao wako pamoja na Waumini. Hii ndiyo sifa yao ambayo Mwenyezi Mungu amewaelezea kwayo, na hali ni kuwa wanaapa kwa kinyume chake, ambacho ni kusema uongo. Wanaapa kwamba wao ni Waumini, na hali ni kwamba wao sio Waumini. Basi malipo ya wahaini hawa, waovu na waongo ni kwamba Mwenyezi Mungu amewaandalia adhabu kali ambayo haiwezi kukadiriwa kiasi chake wala hata maelezo yake hayajulikani: “Kwa hakika waliyokuwa wakiyatenda ni maovu kabisa.” Kwa maana walifanya yanayomkasirisha Mwenyezi Mungu na yanawasababishia kupata adhabu na laana.

# {16} “Wamefanya viapo vyao ni ngao” wanayojikinga kwayo kutokana na lawama ya Mwenyezi Mungu, Mtume wake na Waumini. Kwa sababu hiyo, walijizuia mbali na njia ya Mwenyezi Mungu, ambayo ndiyo njia ambayo mwenye kuifuata, inamfikisha katika Bustani za mbinguni za neema. Na mwenye kujizuilia mbali nayo, basi hatakuwa isipokuwa na njia itakayomfikisha katika Jahannamu. “Basi hao watapata adhabu ya kufedhehesha” kwani walikuwa wakifanya kiburi wakaacha kumuamini Mwenyezi Mungu na kunyenyekea Ishara zake, kwa hivyo akawadhalilisha kwa adhabu ya milele ambayo hayatapumzishwa mbali nayo kwa saa moja, wala hawatapewa muda.

# {17} “Hayatawafaa kitu mali yao wala watoto wao mbele ya Mwenyezi Mungu” kutokana na adhabu, wala havitawapa fungu lolote katika malipo mazuri. “Hao ndio watu wa Motoni” ambao hawatatoka humo, “na humo watadumu milele.”

# {18} Na anayeishi juu ya kitu fulani, atakufia juu yake. Kwa hivyo, kama vile wanafiki katika dunia wanavyowaficha Waumini ukweli wao, na kuwaapia kuwa wao ni Waumini, itakapofika Siku ya Kiyama na Mwenyezi Mungu akawafufua wote, watamuapia Mwenyezi Mungu kama walivyokuwa wakiwaapia Waumini, na watadhani kwamba katika viapo vyao hivi “kuwa wamepata kitu!” Kwa sababu ukafiri wao, unafiki wao, na imani zao za batili ziliendelea kukita mizizi katika akili zao kidogo kidogo, mpaka vikawadanganya na kufikiri kwamba wako juu ya kitu chenye kutegemewa na cha kuwaletea malipo mazuri, lakini wao ni waongo katika hilo. Kwa maana, imeshajulikana kwamba uongo hauwezi kumdanganya Mjuzi wa siri na dhahiri.

# {19} Na haya ndiyo yaliyowapata kutokana na kumilikiwa na kutawaliwa na Shetani, na akawapambia matendo yao na akawasahaulisha kumkumbuka Mwenyezi Mungu. Naye ndiye adui wa wazi hawatakii isipokuwa mabaya tu. Kwani yeye analiita kundi lake ili liwe katika watu wa Motoni. “Hao ndio kundi la Shetani. Sikilizeni, hakika kundi la Shetani ndilo lenye kuhasirika.” Wale waliopoteza dini yao, dunia yao, nafsi zao na familia zao.

20. Hakika wanaompinga Mwenyezi Mungu na Mtume wake, hao ndio miongoni mwa madhalili wa mwisho. 21. Mwenyezi Mungu ameandika: Hapana shaka Mimi na Mtume wangu tutashinda. Hakika Mwenyezi Mungu ni Mwenye nguvu, Mwenye kushinda.

# {20 - 21} Hii ni ahadi ya malipo mazuri na tishio. Ni tishio kwa mwenye kumuasi Mwenyezi Mungu na Mtume wake kwa ukafiri na maasia, kwamba ataachwa bila ya kusaidiwa na atadhalilishwa na kwamba hatakuwa na mwisho wa kusifiwa, na hatakuwa na bendera ya yenye kusaidiwa ikapata ushindi. Na ni ahadi ya malipo mazuri kwa anayemuamini Yeye na Mitume wake, na akafuata waliyokuja nayo Mitume na akawa miongoni mwa kundi la Mwenyezi Mungu lililofaulu, kwamba wao wana ushindi, kusaidiwa katika Dunia na Akhera. Hii ni ahadi isiyoweza kuvunjwa wala kubadilishwa. Kwani hiyo ni kutoka kwa Mkweli, Mwenye nguvu, Mshindi asiyeweza kushindwa na lolote analolitaka.

22. Huwakuti watu wanaomuamini Mwenyezi Mungu na Siku ya Mwisho kuwa wanawapenda wanaompinga Mwenyezi Mungu na Mtume wake, hata wakiwa ni baba zao, au watoto wao, au ndugu zao, au jamaa zao. Hao ameandika katika nyoyo zao Imani, na amewapa nguvu kwa Roho itokayo kwake. Na atawaingiza katika Mabustani yapitayo mito kati yake. Humo watakaa daima. Mwenyezi Mungu awe radhi nao, na wao wawe radhi naye. Hao ndio (Hizbullahi) Kundi la Mwenyezi Mungu. Hakika Kundi la Mwenyezi Mungu ndilo lenye kufanikiwa.

# {22} Mwenyezi Mungu Mtukufu anasema: “Huwakuti watu wanaomuamini Mwenyezi Mungu na Siku ya Mwisho kuwa wanawapenda wanaompinga Mwenyezi Mungu na Mtume wake.” Yaani, haya na haya hayajumuiki pamoja. Kwa hivyo mja hawezi kuwa ni mwenye kumuamini kihakika Mwenyezi Mungu na Siku ya Mwisho isipokuwa atatenda kulingana na matakwa ya imani yake hiyo na mahitaji yake kama vile kumpenda na kumfanya wendani yule ambaye alimwamini, na kuchukia yule ambaye hakufanya hivyo na kumfanyia uadui, hata kama yeye ndiye mtu wa karibu zaidi naye. Hii ndiyo imani ya kweli, ambayo yamepatikana matunda yake na makusudio wake. Na wanaosifika kwa sifa hizi ndio ambao Mwenyezi Mungu “ameandika katika nyoyo zao Imani” akaichora humo, akaiimarisha, akaipanda kupanda ambako haitikisiki wala haiathiriwi fikira potofu wala dhana zozote. Nao ndio wale ambao Mwenyezi Mungu amewapa nguvu “kwa Roho itokayo kwake” yaani kwa wahyi wake, msaada wake wa kimungu, msaada wake, wema wake ya kimungu, nao ndio wenye maisha mema katika nyumba hii, na wana mabustani ya neema katika nyumba ya kubakia, ambayo ndani yake kuna kila kitu ambacho nafsi zinatamani na macho yanafurahia na kuchagua, na wanayo neema iliyo bora zaidi na kubwa zaidi, ambayo ni kwamba Mwenyezi Mungu atawapa radhi yake, na wala hatawakasirikia abadani, nao watamridhia Mola wao Mlezi kwa yale atakayowapa miongoni mwa kila aina ya mambo matukufu, na malipo mazuri mengi, na vipawa teletele, na vyeo vya juu, kiasi kwamba hawataona juu ya yale aliyowapa Mola wao lengo lingine wala mwisho wowote baada yake. Na ama mwenye kudai kwamba anamuamini Mwenyezi Mungu na Siku ya Mwisho, lakini pamoja na hayo, anawapenda maadui wa Mwenyezi Mungu, na kumpenda mwenye kuiacha imani nyuma ya mgongo wake. Hakika hii ni imani ya kujidai tu ambayo haina uhakika wowote. Kwa maana kila jambo ni lazima liwe na ushahidi wa kulisadikisha. Lakini kudai tu hakufai kitu chochote, wala mwenye madai hayo hasadikiwi, na sifa njema ni za Mwenyezi Mungu.

***