Tafsiri ya Surat Qaf

Ilishuka Makka.

Kwa jina la Mwenyezi Mungu, Mwingi wa rehema, Mwingi wa kurehemu

1. Qaaf. Ninaapa kwa Qur-ani tukufu! 2. Bali wanastaajabu kwamba amewafikia mwonyaji kutoka miongoni mwao, na wakasema makafiri: 'Hili ni jambo la ajabu! 3. Ati tukifa na tukawa udongo...? Kurejea huko kuko mbali!' 4. Hakika Sisi tunajua kiasi cha kila kinachopunguzwa na ardhi kutokana nao. Na kwetu kipo Kitabu kinachohifadhi vyema yote.

# {1} Mwenyezi Mungu Mtukufu anaapa kwa "Qur’ani Tukufu." Yaani, yenye maana pana na tukufu, yenye njia nyingi, yenye baraka nyingi. Kwani maneno yanayostahiki zaidi kusifiwa hivi ni Qur-ani hii, ambayo inajumuisha elimu za wa mwanzo na wa mwisho, ambayo ndiyo yenye ufasaha kamili zaidi, maneno mengi zaidi, na maana ya kujumuisha zaidi na bora zaidi.

# {2} Hili linalazimu kuifuata kikamilifu, kutekeleza mambo yake haraka, na kumshukuru Mwenyezi Mungu kwa neema ya kutupa Qur-ani hii, lakini watu wengi hawazithamini neema za Mwenyezi Mungu kama zinavyostahiki, na ndiyo maana Mwenyezi Mungu Mtukufu akasema: "Bali wanastaajabu." Yaani wale waliomkadhibisha Mtume – Rehema na Amani za Mwenyezi Mungu zimshukie – "kwamba amewafikia mwonyaji kutoka miongoni mwao" ili awaonye dhidi ya mambo yatakayowadhuru na awaamrishe yale yatakayowafaa, naye ni wa aina sawa nao, ambaye wanaweza kujifunza kutoka kwake na kujua hali zake na ukweli wake, kwa hivyo wakastaajabia jambo ambalo hawapaswi kulistaajabia. Bali inastaajabiwa akili ya mwenye kustaajabishwa na hilo. "Na wakasema makafiri" ambao walifanywa na ukafiri wao na kukadhibisha kwao si kwa sababu ya kuwa na upungufu katika werevu wao na maoni yao: "Hili ni jambo la ajabu!" Katika mshangao wao huu, wako baina ya vitu viwili: ima ni wakweli katika mshangao wao huo. Na hili linaashiria ujinga wao wa hali ya juu na udhaifu wa akili zao. Wako kama mwendawazimu ambaye anashangazwa na maneno ya mtu mwenye akili timamu, na wako kama mwoga anayeshangazwa na wapiganaji hodari wanapokutana na wapiganaji wengine hodari, na ni kama bahili anayeshangazwa na ukarimu wa watu wakarimu. Ni madhara gani yatakayotokea kwa sababu ya kushangaa kwa mtu ambaye hii ndiyo hali yake? Je, kustaajabu kwake huku si isipokuwa ushahidi juu ya kuongezeka kwa ujinga na dhuluma yake? Na ima wanashangazwa kwa namna ambayo tayari wanajua makosa yao katika hilo. Basi hii ndiyo dhuluma kubwa na mbaya kabisa.

# {3 - 4} Kisha akataja sababu ya mshangao wao, akasema: "Ati tukifa na tukawa udongo...? Kurejea huko kuko mbali!" Hapo walilinganisha uwezo wa Mwenye uwezo zaidi juu ya kila kitu, Mkamilifu kwa namna zote kwa uwezo wa mja mhitaji asiyejiweza kwa namna zote! Wakamlinganisha mjinga asiye na elimu na Yule anayejua zaidi kila kitu, ambaye anajua "kiasi cha kila kinachopunguzwa na ardhi," kama vile miili yao muda wa kukaa kwao kaburini, na amedhibiti katika kitabu chake ambacho kiko kwake - kilichohifadhiwa kutokana na mabadiliko na mageuzi - kila kitu kitakachowatokea katika maisha yao na baada ya kifo chao. Huku ni kutumia ushahidi wa ukamilifu wa upana wa elimu yake, ambao hakuna anayeweza kuudhibiti isipokuwa Yeye, juu ya uwezo wake wa kuwafufua wafu.

5. Lakini waliikanusha Haki ilipowajia; kwa hivyo wamo katika mambo ya mchanganyiko.

# {5} Yaani, "Lakini" maneno yao waliyoyasema si chochote ila ukaidi na kukadhibisha tu haki, ambayo ndiyo aina ya juu kabisa ya ukweli. "ilipowajia; kwa hivyo wamo katika mambo ya mchanganyiko." na wala hawakai imara juu ya kitu chochote, wala hatulii juu ya suala lolote. Kwani wakati mwingine wanasema juu yako: 'Hakika wewe ni mchawi!' Na wakati mwingine wanasema: 'Wazimu!' Na wakati mwingine wanasema: 'Mshairi!' Kadhalika, waliifanya Qur-ani kuwa sehemu mbili, kila mmoja wao akasema juu yake yale ambayo rai yake ya upotovu ilitaka aseme. Na hali kadhalika kila anayeikadhibisha haki. Yeye kila wakati huwa katika jambo lililochanganyika, halijui wala hatulii kwa chochote. Basi utaona mambo yake yanapingana na ya uwongo, kama vile mwenye kufuata haki na kuisadiki, mambo yake huwa yamenyooka, njia yake huwa iko sawasawa, na matendo yake yakasadiki maneno yake.

6. Je, hawaangalii mbingu zilizo juu yao! Vipi tulivyozijenga, na tukazipamba. Wala hazina nyufa. 7. Na ardhi tumeitandaza na tukaiwekea milima, na tukaiotesha mimea mizuri ya kila namna. 8. Yawe haya ni kifumbua macho na ukumbusho kwa kila mja mwenye kurejea (kwa Mwenyezi Mungu). 9. Na tumeteremsha kutoka mbinguni maji yaliyobarikiwa, na kwa hayo tukaotesha mabustani na nafaka za kuvunwa. 10. Na mitende mirefu yenye makole yaliyozaa kwa wingi. 11. Ili iwe ni riziki kwa waja wangu. Na tukaifufua kwa maji nchi iliyokuwa imekufa. Kama hivyo ndivyo utakavyokuwa ufufuaji.

# {6} Mwenyezi Mungu Mtukufu alipotaja hali ya wale wanaokadhibisha na yale aliyowakashifu kwayo, akawalingania kuzitazama ishara zake za kiupeo wa macho ili wazingatie na wazitumie kuwa ni ushahidi kwa yale ambayo zilifanywa kuwa ni ushahidi wake. Akasema: "Je, hawaangalii mbingu zilizo juu yao!" Yaani kutazama huku hakujitaji gharama yoyote wala kuandaa chochote kwa ajili ya kusafiri, badala yake ni rahisi sana, kwa hivyo waangalie "vipi tulivyozijenga" kama kuba na pande zilizowekwa sawasawa, zenye ujenzi thabiti, zilizopambwa kwa nyota zinazorejea nyuma, zinazokwenda kisha zikajificha, ambazo ziliwekwa kutoka upeo wa macho hadi upeo wa macho katika uzuri wa hali ya juu na ukamilifu, na huwezi kuona kasoro yoyote ndani yake wala nyufa wala hitilafu, Mwenyezi Mungu alizifanya kuwa dari ya wakazi wa ardhini, na akaweka humo masilahi yao ya lazima.

# {7} Na ardhi jinsi tulivyoitandaza na kuipanua mpaka kila mnyama akatulia ndani yake, na tukaandaa humo mahitaji yake yote, na tukaisimamisha sawasawa kwa milima; ili itulie na isiwe mitetemeko na kuyumbayumba. "Na tukaiotesha mimea mizuri ya kila namna" ambayo inawapendeza wenye kuitazama, na huwastaajabisha wenye kuiona, na hufurahisha mno macho ya wale wanaoitazama kwa makini, ili waile wanadamu na mifugo yao na kwa ajili ya manufaa yao.

# {8 - 11} Miongoni mwa manufaa hayo, alizitaja kwa njia mahususi bustani zenye matunda matamu kama vile zabibu, mikomamanga, michungwa, tufaha na aina nyinginezo za matunda, na mitende mikubwa, ambayo manufaa yake ni marefu, na inamea ikaenda juu mpaka ikafikia urefu ambao miti mingi haifiki. Kisha ikatoa makole yaliyozaa kwa wingi katika mashada yake vitu ambavyo ni riziki ya waja, chakula kikuu, vitoweo, na matunda wanayokula na kujiwekea akiba wao na mifugo yao. Na vile vile anachokitoa Mwenyezi Mungu kwa mvua, na matokeo yake kama vile mito iliyo juu ya uso wa ardhi na chini yake, "nafaka za kuvunwa" kama vile ngano, shayiri, mahindi, mchele, mtama, na vitu vinginevyo. Katika kuzingatia mambo haya, kuna “kifumbua macho” kutokana na upofu wa ujinga, na “ukumbusho” ambao mtu anakumbushwa kwa huo yale yenye manufaa katika dini na dunia, na mtu anakumbushwa kwa hayo yale ambayo Mwenyezi Mungu alimjulisha na yale waliyosema Mitume wake. Hilo si kwa kila mtu, bali “kwa mja mwenye kurejea (kwa Mwenyezi Mungu)." Yule anayeelekea kwake kwa upendo, hofu, matumaini, na kuitikia mwenye kumuomba. Na ama mwenye kukadhibisha au mwenye kupeana mgongo, basi ishara zote na maonyo hayawafai kitu watu wasioamini. Jumla ya hayo ni kwamba yaliyomo ndani yake ya uumbaji, nguvu, na ugumu ni ushahidi wa ukamilifu wa uwezo wa Mwenyezi Mungu Mtukufu, na yaliyomo ndani yake ya uzuri, ustadi mkubwa, ufundi na uumbaji wa hali ya juu ni ushahidi kwamba Mwenyezi Mungu ndiye Mwenye kuhukumu vyema zaidi ya mahakimu wote, na kwamba Yeye anajua mno kila kitu, na yale yaliyomo ndani yake ya manufaa na masilahi kwa waja wake ni ushahidi wa rehema ya Mwenyezi Mungu, ambayo imeenea kila kitu, na kupeana kwake kwa wingi ambako kumejumuisha kila kilicho hai. Na viumbe vikuu vilivyomo ndani yake na mpangilio wake wa ajabu ni ushahidi kwamba Mwenyezi Mungu Mtukufu ni Mmoja, wa Pekee, Mkusudiwa ambaye hakujifanyia mke wala mwana, wala hana anayelingana naye hata, na kwamba ni Yeye ambaye hakuna kinachostahiki kuabudiwa, kumnyenyekea, kumpenda isipokuwa Yeye tu. Ndiyo maana akasema, "Na tukaifufua kwa maji nchi iliyokuwa imekufa. Kama hivyo ndivyo utakavyokuwa ufufuaji." Na alipowakumbusha Aya hizi za kimbinguni na za kiardhini, akahofisha na adhabu walizopata umma waliotangulia, na kwamba wasiendelee katika hali yao ya kukadhibisha, yakaja yakawapata yale yaliyowapata ndugu zao waliokadhibisha. Akasema:

12. Kabla yao walikadhibisha kaumu ya Nuhu na wakazi wa Rassi na Thamudi. 13. Na A'di na Firauni na kaumu ya Luti. 14. Na wakazi wa Machakani, na watu wa Tubbaa'. Wote hao waliwakanusha Mitume, kwa hivyo onyo likathibitika juu yao. 15. Kwani tulichoka kwa kuumba mara ya kwanza? Bali wao wamo katika shaka tu juu ya umbo jipya.

# {12 - 14} Yaani: kaumu za kabla yao ziliwakadhibisha Mitume wao watukufu na Manabii wakuu kama vile Nuhu watu wake walimkadhibisha, na Thamud walimkadhibisha Saleh, na 'Adi wakamkadhibisha Hud, na ndugu zake Lut'i wakamkadhibisha Lut'i, na watu wa wa Kichakani walimkadhibisha Shuaibu na watu wa Tuba' - ambaye ni kila mfalme aliyewahi kutawala Yemen hapo awali kabla ya Uislamu. Hao pia walimkadhibisha Mtume ambaye Mwenyezi Mungu aliwatumia, lakini Mwenyezi Mungu hakutuambia alikuwa ni nani Mtume huyo, na ni Tuba' yuko miongoni mwa hao Tuba', kwa sababu - na Mwenyezi Mungu ndiye anayejua zaidi - alikuwa maarufu miongoni mwa Waarabu wa asili, ambao matukio yao hayafichiki kwa Waarabu, hasa tukio kubwa kama hilo. Watu wote hawa waliwakadhibisha Mitume waliotumiwa na Mwenyezi Mungu, kwa hivyo onyo likathibitika juu yao na adhabu yake, na nyinyi mnaomkadhibisha Muhammad - rehema na amani ziwe juu yake - si bora kuliko wao, wala Mitume wao sio mwenye heshima zaidi kwa Mwenyezi Mungu kuliko Mtume wenu. Basi jihadhari na uhalifu wao; Ili yaliyowapata yasije yakakupateni pia.

# {15} Kisha Mwenyezi Mungu akatumia uumbaji wa kwanza kama ushahidi juu ya uumbaji wa mwisho wa akhera. Kwani kama vile Yeye ndiye aliyewaumba baada ya kutokuwa kitu, pia atawarudisha baada ya kufa kwao na kuwa kwao mapande yaliyovurugika na mifupa iliyokwisha mung'unyika, akasema, "Kwani tulichoka" na ukadhoofika uwezo wetu "kwa kuumba mara ya kwanza." Sivyo hivyo, tena hawana shaka na hilo, "Bali wao wamo katika mchanganyiko tu juu ya umbo jipya," ijapokuwa si kitu cha kuwa na mchanganyiko juu yake. Kwa sababu kurudisha ni rahisi mno kuliko kuanzisha. Kama alivyosema Mwenyezi Mungu Mtukufu, "Na Yeye ndiye anayeanzisha uumbaji, kisha ataurudisha mara nyengine. Na jambo hili ni jepesi zaidi kwake."

16. Na hakika tulimuumba mtu, nasi tunayajua yanayomtia wasiwasi katika nafsi yake. Na Sisi tuko karibu naye kuliko mshipa wa shingoni mwake. 17. Wanapopokea wapokeaji wawili, wanaokaa kuliani na kushotoni. 18. Hatamki neno ila karibu yake yupo mwangalizi tayari.

# {16} Mwenyezi Mungu Mtukufu anatuambia kwamba Yeye ndiye wa Pekee katika kuumba jamii ya wanadamu, wanaume na wanawake, na kwamba anazijua hali zake na yale anayoyaficha na yale yanayomtia wasiwasi katika nafsi yake, na kwamba Yeye “Yuko karibu naye kuliko mshipa wa shingoni mwake” ambao ndio kitu cha karibu zaidi na mwanadamu, na hili ni katika mambo yanayoweza kumfanya mtu kumchunga Muumba wake, ambaye anaifahamu vyema dhamiri yake na ndani yake, ambaye yuko karibu naye katika hali zake zote, kwa hivyo akastahi amuone pale alipomkataza, au amkose ambapo alimwamuru kuwa.

# 17. Vivyo hivyo na awaweke katika akili yake Malaika watukufu wanaoandika mambo yake, na awape taadhima na kuwaheshimu, na atahadhari kufanya au kusema anayoandikiwa miongoni mwa yale asiyoyaridhia Mola Mlezi wa walimwengu wote. Ndiyo maana akasema: "Wanapopokea wapokeaji wawili" vitendo vya mja vyote, mmoja wao "kuliani" akiandika mema, "na" mwingine wao "kushotoni" akiandika mabaya, na kila mmoja wao amewekewa mipaka kwa hayo, na yuko tayari kwa kazi ambayo ametayarishwa kwa ajili yake, na kila wakati anaandamana naye na wala hatengani naye.

# {18} "Hatamki neno" jema au baya "ila karibu yake yupo mwangalizi tayari," wanaomwangalia na wanajua vyema hali zake, kama alivyosema Mwenyezi Mungu Mtukufu, "Na hakika bila ya shaka wapo walinzi juu yenu. Waandishi wenye heshima. Wanayajua mnayoyatenda."

19. Na uchungu wa kutoka roho utamjia kwa haki. Hayo ndiyo uliyokuwa ukiyakimbia. 20. Na litapulizwa baragumu. Hiyo ndiyo Siku ya Miadi. 21. Na kila nafsi itakuja na pamoja nayo mchungaji na shahidi. 22. (Aambiwe): 'Kwa hakika ulikuwa umeghafilika mbali na haya. Basi leo tumekuondolea pazia lako, na kwa hivyo kuona kwako leo ni kukali mno.'

# {19} Yaani, ukamjia huyu aliyeghafilika, ambaye anakadhibisha Aya za Mwenyezi Mungu, "uchungu wa kutoka roho kwa haki," ambao hakuna kuurudisha nyuma wala kuuepuka. "Hayo ndiyo uliyokuwa ukiyakimbia."

# {20} "Na litapulizwa baragumu. Hiyo ndiyo Siku ya Miadi." Yaani, siku ambayo madhalimu watapata adhabu aliyowaahidi Mwenyezi Mungu, nao Waumini watapata malipo mazuri aliyowaahidi.

# {21} "Na kila nafsi itakuja na pamoja nayo mchungaji" akiipeleka mahala pa kusimamia pa Kiyama, na wala haitaweza kuchelewa kufika hapo. "Na shahidi" ambaye ataishuhudilia matendo yake, mazuri na mabaya. Hili linaashiria kwamba Mwenyezi Mungu anawajali sana waja wake, na kwamba anawahifadhia matendo yao, na kwamba atawalipa kwa uadilifu.

# {22} Jambo hili ni katika mambo lazima mja ayakumbuke kila mara, lakini watu wengi wameghafilika, na ndiyo maana akasema: "(Aambiwe), 'Kwa hakika ulikuwa umeghafilika mbali na haya.'" Yaani, maneno haya ataambiwa Siku ya Kiyama huyu mwenye kupeana mgongo na kukadhibisha kwa njia ya kumkaripia, kumlaumu na kumkemea sana. "Basi" sasa "leo tumekuondolea pazia lako" lililokuwa limefunika moyo wako, kwa hivyo usingizi wako ukawa mwingi na ukaendelea kupeana mgongo. "Na kwa hivyo kuona kwako leo ni kukali mno." Atayaona yenye kumsumbua na kumuogopesha miongoni mwa adhabu na mateso. Au haya ni maneno ya Mwenyezi Mungu akimwambia mja wake. Kwani duniani alikuwa ameghafilika mbali na aliyoumbwa kwa ajili yake, lakini siku ya Kiyama atakuwa macho sana, na usingizi wake utamwondoka katika wakati ambapo hatoweza kurekebisha yale ambayo hakuyafanya vyema wala kufanya yaliyompita. Yote hayo ni kuhofisha anakowahofisha Mwenyezi Mungu waja wake, na ni kuwatishia kwa kutaja yale yatakayowapata wale wanaokadhibisha katika siku hiyo kuu.

23. Na mwenzake atasema: 'Huyu niliye naye mimi keshatayarishwa. 24. Mtupeni katika Jahanamu kila kafiri mwenye inda. 25. Akatazaye mno heri, arukaye mipaka, mwenye kutia shaka. 26. Aliyeweka mungu mwengine pamoja na Mwenyezi Mungu. Basi mtupeni katika adhabu kali.' 27. Mwenzake aseme: 'Ewe Mola wetu Mlezi! Sikumpoteza mimi, bali yeye mwenyewe alikuwa katika upotovu wa mbali.' 28. (Mwenyezi Mungu) aseme: 'Msigombane mbele yangu. Tayari niliwaletea mbele onyo langu. 29. Mbele yangu haibadilishwi kauli, wala Mimi siwadhulumu waja wangu.

# {23} Mwenyezi Mungu Mtukufu anasema: "Na mwenzake atasema." Yaani, yule aliyekuwa karibu na mwenye kukadhibisha huyu miongoni mwa Malaika ambao Mwenyezi Mungu amewakabidhi kumlinda yeye na vitendo vyake, basi atamjia Siku ya Kiyama na ataleta vitendo vyake, na kusema: "'Huyu niliye naye mimi keshatayarishwa." Yaani, nimeleta yule niliyekabidhiwa kumhifadhi na kuyahifadhi matendo yake.

# {24} Kisha atalipwa kwa vitendo vyake, na wataambiwa yule atakayestahiki Moto: "Mtupeni katika Jahanamu kila kafiri mkubwa mkaidi mno" wa Aya za Mwenyezi Mungu, mwenye kufanya maasia mengi, anayeyafanyia ujasiri maharamisho na madhambi.

# {25} "Akatazaye mno heri" ambayo kubwa zaidi yake ni kumuamini Mwenyezi Mungu, Malaika wake, Vitabu vyake na Mitume wake, mwenye kuzuiliwa manufaa ya mali yake na mwili wake, "arukaye mipaka" dhidi ya waja wa Mwenyezi Mungu na mipaka yake mingine, mwenye madhambi mengi, "mwenye kutia shaka" katika ahadi na tishio la Mwenyezi Mungu. Basi akawa haamini wala hafanyi wema, lakini akasifika tu kwa ukafiri, kuvuka mipaka, kutilia shaka na kusitasita, ubakhili na kumfanyia Mwingi wa rehema miungu wengine.

# {26} Ndiyo maana akasema: "Aliyeweka mungu mwengine pamoja na Mwenyezi Mungu" miongoni mwa wale wasiojimilikia uwezo wa kudhuru, wala kunufaisha, wala kifo, wala uhai, wala kufufua. "Basi mtupeni" enyi Malaika wawili wa karibu naye "katika adhabu kali" na mbaya zaidi.

# {27} "Mwenzake aseme" yaani Shetani huku alijitenga mbali naye, akimbebesha dhambi zake: "Ewe Mola wetu Mlezi! Sikumpoteza mimi," kwa sababu sikuwa na mamlaka juu yake, wala sikuwa na ushahidi wala hoja. "Bali yeye mwenyewe alikuwa katika upotovu wa mbali" kwa hivyo yeye mwenyewe akapotea na akajiweka mbali na haki kwa hiari yake; Kama alivyosema katika Aya nyingine: "Na Shetani atasema itakapokatwa hukumu: Hakika Mwenyezi Mungu aliwaahidi ahadi ya kweli. Nami naliwaahidi; lakini sikuwatimizia..." hadi mwisho wa Aya.

# {28} Mwenyezi Mungu Mtukufu akasema akijibu kubishana kwao huko: "Msigombane mbele yangu." Yaani, hakuna faida katika kugombana kwenu mbele yangu, "na" hali ni kwamba hakika Mimi "tayari niliwaletea mbele onyo langu." Yaani, Mitume wangu waliwajia na Aya zilizo wazi, hoja zilizo wazi, na ushahidi unaong'aa, basi ikathibitika hoja yangu juu yenu na ikakatika hoja yenu, na mkanijia na matendo mliyoyatanguliza ambayo inalazimu mlipwe juu yake.

# {29} "Mbele yangu haibadilishwi kauli." Yaani, haiwezekani kuvunja yale ambayo Mwenyezi Mungu aliyasema na kujulisha. Kwa sababu hakuna mkweli zaidi kwa usemi kuliko Mwenyezi Mungu, wala msema kweli kuliko Mwenyezi Mungu. "Wala Mimi siwadhulumu waja wangu." Bali ninawalipa mema na mabaya waliyoyafanya. Kwa hivyo, haitazidishwa katika maovu yao, wala haitapunguzwa katika mema yao.

30. Siku tutakapoiambia Jahanamu: 'Je, umejaa?' Nayo itasema: 'Je, kuna ziada?' 31. Na Bustani ya mbinguni italetwa karibu mno kwa ajili ya wacha Mungu, haitakuwa mbali. 32. Haya ndiyo mnayoahidiwa kwa kila mwenye kurejea mno kwa Mwenyezi Mungu na akajilinda vyema. 33. Mwenye kumwogopa mno Mwingi wa rehema hali kuwa hamwoni, na akaja kwa moyo uliotubia. 34. (Ataambiwa) ingieni humo kwa salama. Hiyo ndiyo siku ya kudumu daima dawamu. 35. Humo watapata wakitakacho, na kwetu yako ya ziada.

# {30} Mwenyezi Mungu Mtukufu anasema kwa kuwaogopesha waja wake: "Siku tutakapoiambia Jahanamu, Je, umejaa?" Hayo ni kwa sababu ya wingi wa wale waliotupwa humo, "Nayo itasema: 'Je, kuna ziada?" Yaani, utaendelea kuitisha nyongeza kutoka kwa wahalifu wasiotii; kutokana na kuwa na hasira kwa ajili ya Mola wake Mlezi, na kuwa na hasira juu ya makafiri, na Mwenyezi Mungu aliiahidi kwamba itajaa. Kama alivyosema Mwenyezi Mungu Mtukufu: "Kweli kweli nitaijaza Jahanam kwa majini na watu pamoja" mpaka Mola Mtukufu atakapoweka mguu wake mtukufu juu yake, ambao hauwezi kufananishwa na chochote, kisha baadhi yake itazudiana na itasema: "Imetosha, imetosha. Hakika nimetosheka na nimejaa."

# {31} "Na Bustani ya mbinguni italetwa karibu mno" kiasi kwamba vitaweza kuonekana vilivyo ndani yake miongoni mwa neema ya milele, raha na furaha. Hiyo italetwa karibu kwa ajili ya wanaomcha Mola wao Mlezi peke yao, ambao waliacha ushirikina mkubwa na mdogo, ambao walitii na kutekeleza amri za Mola wao Mlezi.

# {32} Na wataambiwa kwa njia ya kuwapongeza: "Haya ndiyo mnayoahidiwa kwa kila mwenye kurejea mno kwa Mwenyezi Mungu na akajilinda vyema." Yaani, Bustani hii ya mbinguni na vyote vilivyomo ndani yake miongoni mwa vitu vinavyotamaniwa na nafsi, na vinavyofurahisha macho, navyo ndivyo ambavyo Mwenyezi Mungu alimuahidi kila mwenye kurejea mno kwa Mwenyezi Mungu katika kila wakati, kwa kumtaja, kumpenda, kutafuta msaada wake, kumuomba dua, kumhofu na kumtarajia. "Na akajilinda vyema" kwa kulinda yale aliyoyaamrisha Mwenyezi Mungu, kwa kuyatekeleza kwa njia ya kumkusudia Yeye tu, na kuyakamilisha kwa njia kamili zaidi, na akalinda mipaka yake.

# {33} "Mwenye kumwogopa mno Mwingi wa rehema" kwa kumjua Mola wake Mlezi na kutaraji rehema yake, na akaendelea kumcha Mwenyezi Mungu hata anapokuwa peke yake mbali na watu. Hii ndiyo hofu ya kweli. Ama kumhofu kwake Mwenyezi Mungu watu wanapomwona au mbele yao, hilo linaweza kuwa kujionyesha na kutaka sifa, na wala halionyeshi hofu. Lakini hofu yenye manufaa ni kumhofu mbali na watu na hata anapokuwa kwa watu. Na inawezekana kwamba kinachomaanishwa na kumhofu Mwenyezi Mungu katika ghaibu ni sawa na kusema kuamini katika ghaibu, na kwamba hili ni kinyume cha kufanya hivyo katika hali ya dhahiri ambayo hapo kuamini na kuhofu vinakuwa ni kitu cha lazima si vya hiari wakati atakapokuwa ameshaona adhabu na zikaja ishara za Mwenyezi Mungu, na maana hii ndiyo ya dhahiri] "Na akaja kwa moyo uliotubia mno" na ukawa umeelekea kwenye mambo anayoridhia Mwenyezi Mungu.

# {34} Na wataambiwa hawa wacha Mungu na wema: "Ingieni humo kwa salama" kutokana na balaa na maovu, ambamo hakuna mambo mabaya yoyote. Hakuna kukatiziwa furaha yao, wala machukizo wala huzuni. "Hiyo ndiyo siku ya kudumu daima dawamu" isiyokuwa na mwisho, wala mauti, wala machukizo yoyote.

# {35} "Humo watapata wakitakacho" miongoni mwa kila kitu ambacho matamanio yao yanaambatana nacho. "Na kwetu" juu ya hayo kuna "ziada" ambayo Mwingi wa Rehema, Mwingi wa kurehemu atawapa, miongoni mwa yale ambayo jicho halijapata kuyaona, wala sikio haliljapata kuyasikia, na hakuna moyo wa mwanadamu uliowahi kuyafikiria, na kubwa zaidi ya hayo na utukufu zaidi na bora zaidi ni kuutazama uso wake mtukufu, kufurahia kusikia maneno yake, na kupata raha ya kuwa karibu naye. Basi tunamuomba katika fadhila zake.

36. Na kaumu ngapi tuliziangamiza kabla yao, waliokuwa na nguvu zaidi kuliko hawa! Nao walitanga tanga katika nchi nyingi. Je, walipata pa kukimbilia? 37. Hakika katika hayo upo ukumbusho kwa mwenye moyo au akatega sikio naye yupo anashuhudia.

# {36} Mwenyezi Mungu Mtukufu anasema kwa kuwahofisha washirikina wanaomkadhibisha Mtume: "Na kaumu ngapi tuliziangamiza kabla yao?" Yaani, mataifa mengi sana "waliokuwa na nguvu zaidi kuliko hawa!" Ndiyo maana akasema: "Nao walitanga tanga katika nchi nyingi." Yaani, walijenga ngome za nguvu sana, na majumba yaliyoinuka juu, wakapanda miti, wakapitisha mito, wakalima, wakakaa imara na wakaharibu walivyoharibu. Na pindi walipowakadhibisha Mitume wa Mwenyezi Mungu na kuzikataa ishara za Mwenyezi Mungu, Mwenyezi Mungu akawachukua kwa adhabu chungu na kali sana. "Je, walipata pa kukimbilia" kutokana na adhabu ya Mwenyezi Mungu ilipowafikia? La hasha, hata hawakupata wa kuwaokoa, na nguvu zao, na mali zao, na watoto wao havikuwasaidia kitu.

# {37} "Hakika katika haya upo ukumbusho kwa mwenye moyo." Yaani, moyo mkuu, ulio hai, wenye werevu na ulio safi. Huo, unapojiwa na kitu katika Ishara za Mwenyezi Mungu, unakumbuka, na unanufaika na kuinuka juu. Na kadhalika yule ambaye anasikiliza Aya za Mwenyezi Mungu kwa njia ya kutafuta mwongozo ndani yake ilhali moyo wake "unashuhudia," huyu pia hayo kwake ni ukumbusho, na mawaidha, ponya, na uwongofu. Na ama mwenye kupeana mgongo ambaye hakuzipa Aya sikio lake, basi huyu hizo hazimnufaishi kitu, kwa sababu hawezi kuzikubali, na wala hekima ya Mwenyezi Mungu haihitaji kumwongoza yule ambaye sifa yake ni hii.

38. Na bila ya shaka Sisi tumeziumba mbingu na ardhi na vilivyo baina yake katika siku sita; na wala hayakutugusa machofu yoyote. 39. Basi vumilia kwa hayo wasemayo, na mtakase kwa kumsifu Mola wako Mlezi kabla ya kuchomoza jua na kabla ya kuchwa. 40. Na katika usiku pia mtakase, na baada ya kusujudu.

# {38} Huku ni kujulisha ambako Mwenyezi Mungu Mtukufu anajulisha kuhusu uwezo wake mkuu na utashi wake yenye kutekelezeka, ambao kwa huo aliumba kiumbe kikuu zaidi ambacho ni "Mbingu na ardhi na vilivyo baina yake katika siku sita." Ya kwanza ni Jumapili na ya mwisho ni Ijumaa. Bila taabu wala uchovu wala kunyong'onyea wala kuemewa. Kwa hivyo, aliyeziumba, licha ya ukubwa na ukuu wake, ana uwezo kwa njia ifaayo zaidi kuwahuisha wafu.

# {39 - 40} "Basi vumilia kwa hayo wasemayo" ya kukukashifu na kukukadhibisha katika hayo uliyokuja nayo, na ujishughulishe na mengine mbali nao na abudu kwa kumtii Mola wako Mlezi na kumsifu mwanzoni wa mchana na mwisho wake, na nyakati za usiku na baada ya Sala zote. Kwani kumkumbuka Mwenyezi Mungu Mtukufu kunaburudisha nafsi, huituliza, na humrahisishia mtu suala la subira.

41. Na sikiliza siku atakaponadi mwenye kunadi kutoka mahali karibu. 42. Siku watakaposikia ukelele wa haki. Hiyo ndiyo siku ya kufufuka. 43. Hakika Sisi tunahuisha na tunafisha, na kwetu Sisi ndio marejeo. 44. Siku itapowapasukia ardhi mbio mbio! Mkusanyo huo kwetu ni mwepesi. 45. Sisi tunajua kabisa wayasemayo. Wala wewe si mwenye kuwatawalia kwa ujabari. Basi mkumbushe kwa Qur-ani anayeliogopa onyo.

# {41} Yaani, "na sikiliza" kwa moyo wako mwenye kunadi, ambaye ni Israil, amani iwe juu yake, atakapopuliza katika baragumu "kutoka mahali karibu."

# {42} "Siku watakaposikia" viumbe vyote "ukelele" wa kusumbua na wa kuwatisha, "kwa haki" ambayo haina shaka wala utata. "Hiyo ndiyo siku ya kufufuka" kutoka makaburini, suala ambalo ni lake yeye Mwenye uwezo tu.

# {43 - 44} Ndiyo maana akasema, "Hakika Sisi tunahuisha na tunafisha, na kwetu Sisi ndiyo marejeo. Siku itapowapasukia ardhi mbio mbio" wakienda kumuitikia yule anayewaita kwenda mahali pa kisimamo cha Kiyama. "Mkusanyo huo kwetu ni mwepesi" na hauna taabu ndani yake wala gharama.

# {45} "Sisi tunajua kabisa wayasemayo" wakikuambia miongoni mwa mambo ya kukuhuzunisha ya kukuudhi. Na ikiwa tunajua kabisa hayo, basi hakika umeshajua jinsi tunavyokutunza, na kukurahisishia mambo yako, na kukupa ushindi dhidi ya adui zako. Hebu moyo wako ufurahi, na nafsi yako itulie, na jua kwamba tunakurehemu zaidi na tunakufanyia upole sana hata kuliko unavyojifanyia mwenyewe. Kwa hivyo, hakuna unachobakisha isipokuwa kusubiri ahadi ya Mwenyezi Mungu na kufuata mfano wa wale wenye stahamala kubwa miongoni mwa Mitume wa Mwenyezi Mungu. "Wala wewe si mwenye kuwatawalia kwa ujabari." Na pia alisema: "Hakika wewe ni Mwonyaji, na kila kaumu ina wa kuwaongoza." Na ndiyo maana akasema: "Basi mkumbushe kwa Qur-ani anayeiogopa ahadi ya adhabu." Na kukumbusha huko kunahusiana na yale yaliyothibiti katika akili na maumbile asili ya kupenda heri, kuipendelea na kuifanya, na kuuchukia uovu na kujiepusha nao. Lakini anakumbuka tu kwa ukumbusho yule anayeogopa onyo. Ama yule ambaye haogopi ahadi ya adhabu ya Mwenyezi Mungu wala hata hakuiamini, basi huyu faida ya kumkumbusha ni kumsimamishia tu hoja ili asije sema: 'Hatukujiwa na mbashiri wala mwonyaji.'

Mwisho wa tafsiri ya Surat Qaf. Na sifa njema zote ni za Mwenyezi Mungu, mwanzoni, mwishoni, nje kwa hadharani na kwa siri.

* * *