مکي و 7 آيه است.
بسم الله الرحمن الرحيم
{أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ (1) فَذَلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ (2) وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ (3) فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ (4) الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ (5) الَّذِينَ هُمْ يُرَاءُونَ (6) وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ (7)}
أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ آيا آن را که روز جزا را دروغ مي شمرد، ديدي ?
فَذَلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ او همان کسي است که يتيم را به اهانت مي راند ،
وَلَا يَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْكِينِ و مردم را به طعام دادن به بينوا وا نمي دارد
فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ پس واي بر آن نمازگزاراني
الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ که در نماز خود سهل انگارند ،
الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ آنان که ريا مي کنند ،
وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ و از دادن ، زکات دريغ مي ورزند.
#
{1} يقول تعالى ذامًّا لمن ترك حقوقه وحقوق عباده: {أرأيتَ الذي يُكَذِّبُ بالدِّين}؛ أي: بالبعث والجزاء؛ فلا يؤمن بما جاءت به الرُّسل.
(1) (
﴿أَرَءَيۡتَ ٱلَّذِي يُكَذِّبُ بِٱلدِّينِ﴾) آیا ننگریسته‌ای به کسی که زنده شدن پس از مرگ، و جزا را دروغ می‌انگارد، و به آنچه پیامبران آورده‌اند ایمان ندارد؟!
#
{2} {فذلك الذي يَدُعُّ اليتيمَ}؛ أي: يدفعه بعنفٍ وشدَّةٍ، ولا يرحمه؛ لقساوة قلبه، ولأنَّه لا يرجو ثواباً ولا يخاف عقاباً.
(2) (
﴿فَذَٰلِكَ ٱلَّذِي يَدُعُّ ٱلۡيَتِيمَ﴾) چنین کسی، یتیم را با خشونت از خود دور می‌کند، و به خاطر سنگدلی‌اش بر او رحم نمی‌کند؛ چون به پاداش و عقابی امید ندارد.
#
{3} {ولا يحضُّ}: غيره {على طعام المسكينِ}: ومن باب أولى أنَّه بنفسه لا يطعم المسكين.
(3) (
﴿وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡكِينِ﴾) و دیگران را بر خوراک دادن مسکین تشویق و ترغیب نمی‌نماید. و به طریق اولی خودش بینوایان را غذا و خوراک نمی‌دهد.
#
{4 ـ 5} {فويلٌ للمصلِّينَ}؛ أي: الملتزمين لإقامة الصلاة، ولكنهم {عن صلاتهم ساهونَ}؛ أي: مضيِّعون لها، تاركون لوقتها، مُخِلُّون بأركانها، وهذا لعدم اهتمامهم بأمر الله؛ حيث ضيَّعوا الصلاة التي هي أهمُّ الطاعات، والسَّهو عن الصَّلاة هو الذي يستحقُّ صاحبه الذمَّ واللوم ، وأمَّا السَّهو في الصَّلاة؛ فهذا يقع من كلِّ أحدٍ، حتَّى من النبيِّ - صلى الله عليه وسلم -.
(4 - 5) (
﴿فَوَيۡلٞ لِّلۡمُصَلِّينَ﴾) پس وای بر آن نمازگزارانی که به نماز خود پای‌بند هستند
((ٱلَّذِينَ هُمۡ عَن صَلَاتِهِمۡ سَاهُونَ﴾) اما آن را ضایع می‌کنند، و سر وقت آن را نمی‌خوانند، و ارکان آن را به خوبی انجام نمی‌دهند.و این به خاطر آن است که آنها به فرمان خداوند اهمیت نمی‌دهند؛ زیرا نماز را که مهم‌ترین عبادت‌هاست ضایع می‌نمایند. و کسی که از نمازش غافل باشد، سزاوار مذمت و سرزنش است. اما دچار فراموشی شدن در نماز، چیزی است که پیامبر هم در نماز بدان دچار می‌شد.
#
{6 ـ 7} ولهذا وصف الله هؤلاء بالرِّياء والقسوة وعدم الرحمة، فقال: {الذين هم يراؤون}؛ أي: يعملون الأعمال لأجل رئاء الناس، {ويمنعون الماعون}؛ أي: يمنعون إعطاء الشيء الذي لا يضرُّ إعطاؤه على وجه العارية أو الهبة؛ كالإناء والدَّلو والفأس ونحو ذلك ممَّا جرت العادة ببذله والسَّماح به ، فهؤلاء لشدَّة حرصهم يمنعون الماعون؛ فكيف بما هو أكثر منه؟!
وفي هذه السورة الحثُّ على إطعام اليتيم والمساكين، والتَّحضيض على ذلك، ومراعاة الصَّلاة، والمحافظة عليها، وعلى الإخلاص فيها، وفي سائر الأعمال ، والحثُّ على فعل المعروف، وبذل الأمور الخفيفة كعارية الإناء والدَّلو والكتاب ونحو ذلك؛ لأنَّ الله ذمَّ من لم يفعل ذلك. والله سبحانه أعلم.
(6 - 7) بنابراین خداوند اینها را به ریاکاری و سنگدلی و بی‌رحمی توصیف نموده و فرمود: (
﴿ٱلَّذِينَ هُمۡ يُرَآءُونَ﴾) کارها را برای اینکه مردم
[آنها را] ببینند انجام می‌دهند. (
﴿وَيَمۡنَعُونَ ٱلۡمَاعُونَ﴾) و از دادن و بخشیدن چیزی که دادن آن به صورت امانتی یا هبه مانند ظرف و دلو و امثال آن که معمولاً داده می‌شود و ضرری متوجّه آدمی نمی‌کند خودداری می‌کنند. پس اینها به خاطر شدت آزمندی و حرصشان، از دادن وسایل خانگیِ
[ناچیز] امتناع می‌ورزند. پس چگونه بیشتر از آن را خواهند داد. در این سوره به خوراک دادن به یتیمان و بینوایان تشویق شده، و نیز به ترغیب نمودنِ دیگران به این کار و مواظبت بر نماز و انجام دیگر اعمال به صورت مخلصانه تشویق و ترغیب شده است. نیز آدمی بر انجام کار خوب و دادن اموال ناچیز مانند به امانت دادن ظرف و دلو و کتاب و امثال آن تحریک شده است؛ چون خداوند کسی را که چنین نکند مذمت کرده است. والله اعلم.
* * *